Kolejny sukces naukowców Wydziału Nauk Ścisłych i Przyrodniczych UJK. Decyzją dyrektora Narodowego Centrum Nauki projekt badawczy pt. „Czy jemioły to coś więcej niż cieknący kran w wysychającym świecie? Ocena złożonych oddziaływań hydrologicznych i biogeochemicznych jemioły na drzewa żywicielskie i ich środowisko” otrzymał dofinansowanie w wysokości 1 998 086 zł. Projekt jest wspólną inicjatywą Uniwersytetu Rolniczego im. Hugona Kołłątaja w Krakowie oraz Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach.
Za realizację projektu z ramienia Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie odpowiada dr hab. inż. prof. URK Anna Klamerus-Iwan, zaś ze strony Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach dr hab. prof. UJK Rafał Kozłowski. Grant został przyznany w ramach konkursu OPUS-26 (LAP).
Ekstremalne zjawiska klimatyczne niekorzystnie wpływają na drzewa i lasy na całym świecie. Susza obniża żywotność lasów i zmienia obieg wody. Rośliny półpasożytnicze, takie jak jemioła europejska (Viscum album L.), mogą potęgować te negatywne skutki dodatkowym i niekontrolowanym poborem wody, zaburzając precyzyjnie zrównoważone ekosystemowe stosunki wodne. Pomimo znaczenia zwiększonej transpiracji dla żywotności porażonych drzew i obiegu wody w ekosystemie, wciąż brakuje informacji na temat wpływu jemioły na hydraulikę i hydrologię na poziomie poszczególnych organów, całych drzew i drzewostanów. Co więcej, nie przeprowadzono kompleksowych badań interakcji między żywicielem a jemiołą, integrujących poziom komórkowy z poziomem całego drzewa i ekosystemu. Jemioła w coraz większym stopniu przyczynia się do utraty witalności drzew na dużą skalę, zmian w obiegu wody i składników odżywczych, wpływa na sekwestrację węgla i, co niemniej ważne, powoduje znaczne straty ekonomiczne.
W związku z coraz większym zasięgiem występowania jemioły oraz coraz większą częstotliwością i dotkliwością susz i fal upałów rola jemioły w obiegu wody i węgla staje się coraz ważniejsza. Ponieważ jemioła słabo reguluje swoją transpirację i ogranicza ilość opadów docierających do podłoża, może zwiększać ewapotranspirację, jednocześnie zmniejszając dostępność wody w glebie i przyczyniając się do pogłębienia suszy dla drzew i całego ekosystemu. Aby uzyskać lepszy wgląd w to, jak jemioła wpływa na utratę wody w układzie gleba-roślina-atmosfera i wskazać zmiany biogeochemiczne, które zmieniają ich wzajemne relacje, interdyscyplinarny międzynarodowy zespół naukowców z Polski (Uniwersytet Rolniczy w Krakowie i Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach) oraz z Czech (Mendel University w Brnie) zbada zmiany jakościowe i ilościowe wody od poziomu anatomii hydraulicznej drzew poprzez fizjologię i transpirację całego drzewa do bilansu wodnego drzewostanu. Opracowany algorytm uczenia maszynowego pozwoli opracować wzorce przenoszące uzyskane dane hydrologiczne i biogeochemiczne na większą skalę. Taka procedura będzie prawdziwym kamieniem milowym w określeniu, w jakim stopniu jemioła to „odkręcony kran” zarówno dla wody, jak i innych składników odżywczych na poziomie drzewa i lasu.
Autorom projektu serdecznie gratulujemy. Realizowane badania z pewnością przysłużą się poprawie stanu środowiska naturalnego.